NẤM ĐỐI KHÁNG TRICHODERMA vai trò quan trọng trong nông nghiệp, trong tự nhiên

Khoảng 200 năm trước nấm đối kháng trichoderma được phát hiện nhưng nhanh chóng bị chìm vào quyên lãng bởi người ta chưa nhận ra được công dụng của chúng. Phải đến thập niên 60 của thế kỷ 20 các nhà khoa học mới phát biện ra công dụng quan trọng nhất của nấm trichoderma. Đó là khả năng tìm và triệt tiêu các nấm gây hại có trong đất, kích thích quá trình chuyển hoá dinh dưỡng của cây trồng.

Video: Nấm đối kháng Trichoderma vai trò quan trong trong nông nghiệp và tự nhiên

Chi tiết nội dung video

Khoảng 200 năm trước nấm đối kháng trichoderma được phát hiện nhưng nhanh chóng bị chìm vào quyên lãng bởi người ta chưa nhận ra được công dụng của chúng. Phải đến thập niên 60 của thế kỷ 20 các nhà khoa học mới phát biện ra công dụng quan trọng nhất của nấm trichoderma. Đó là khả năng tìm và triệt tiêu các nấm gây hại có trong đất, kích thích quá trình chuyển hoá dinh dưỡng của cây trồng.

00:45 TS Hà Minh Thanh
Nấm trichoderma được các cơ quan khoa học, cũng như các đơn vị sản xuất đang nghiên cứu và sử dụng bởi vì nấm trichoderma có tác dụng rất tốt trọng việc hạn chế vi sinh vật gây bệnh trong đất.

TS Hà Minh Thanh lý giải tại sao nấm đối kháng trichoderma được sử dụng

Trong đất có chữa nhiều vi sinh vật, chúng cạnh tranh nhau về không gian sống và nguồn dinh dưỡng. Tạm thời ta có thể chia chúng thành 3 nhóm:
+ Nhóm 1, là vi sinh vật gây bệnh cho cây trồng
+ Nhóm 2, là phân huỷ chất hữu cơ và vô cơ nhưng không gây hại cho cây trồng
+ Nhóm 3, là dối kháng với vi sinh vật gây bệnh cho cây trồng

- Nấm trichoderma thuộc nhóm thứ 3. Nấm trichoderma sinh sống và tồn tại trong đất, chúng bám xung quanh vùng rễ cây trồng tạo ra lớp bảo vệ vùng rễ cây ngặn chặn các loại nấm hại như Fusarium, Pythium, Phytophthora, Rhizoctonia xâm nhập và gây bệnh cho cây trồng.

Có thể chia làm 3 nhóm vsv sống quanh đất rễ cây trồng

Đây là cơ chế đối kháng của nấm trichoderma khi gặp các loại nấm gây hại, nấm trichoderma bám vào các bào tử nấm này như trận đồ, những sợi nấm trichoderma bao quanh tứ phía những sợi nấm bệnh. Chúng tiết ra 1 chất enzyme làm tan màng tế bào của kẻ thù sau đó nó ký sinh bên trong loại nấm gây hại và tiêu diệt chúng.

Cơ chế đối kháng của nấm trichoderma khi gặp nấm gây hại

02:20
Trong tự nhiên nấm trichoderma sống trên xác bã thực vật và trong đất. Từ đơn bào ban đầu các nhà khoa học có thể tạo ra hàng tỉ nấm trichoderma theo ý muốn. Việc nhân nuôi và sản xuất chúng không khó và không gây tốn kém. Viện Bảo vệ thực vật (BVTV) một trong những nơi nghiên cứu và sản xuất nấm trichoderma.

Trong tự nhiên nấm trichoderma sống trên xác bã thực vật và trong đất

02:43 BTV Trần Mừng
Xin chào bà con! Cách đây khoảng khoảng 20 năm các nhà khoa học của Hungrary đã có cuộc hợp tác nghiên cứu với các chuyên gia của Viện Bảo vệ thực vật. Và trong khoảng thời gian đó họ đã chuyển giao cho các chuyên gia của Viện Bảo vệ thực vật nguồn giống nấm đối kháng nấm trichoderma. Và đến nay những nguồn giống nấm ban đầu đó vẫn được lưu trữ tại các tủ lạnh như thế này. Và những tủ lạnh này có nhiệt độ khoảng -20 độ C để giúp bảo quan và làm cho những giống nấm ban đầu đó ở chế độ ngủ và nghỉ. Và khi cần các nhà khoa học sẽ kích hoạt nó, hay giống như chúng ta nói là đánh thức nó dậy.

+ MC: Ở trong này có rất nhiều bao bì thì đâu là giống nấm ban đầu của nấm trichoderma?
- Ths Vũ Phương Bình (Ths) Đây là nguồn nấm trichoderma hợp tác nghiên cứu giữa Viện BVTV và Hungrary. Đây là nguồn mình bảo quản bằng phương pháp giấy.
+ MC: Ở đây có giống nấm lâu nhất mình giữ lại từ năm nào chị?
- Ths: Trong này nguồn nấm mình bảo quản từ năm 2000, mới nhất là năm 2013.
+ MC: Tức trong những tép này là cái gì ạ?
- Ths: Trong những tép này là đơn bào tử nấm trichoderma.

03:52
Hình dạng nấm trichoderma gần giống như một cái cây với vô số các nhánh ở mỗi đầu nhánh là các búi nấm chữa các bào tử đơn bào. Các nhà khoa học sẽ gắp bà tử chúng ra nhân nuôi chúng trong môi trường thạch chữa dinh dưỡng. Trải qua nhiều công đoạn họ sẽ tách bào tử đơn bào ra để lưu trong túi giấy để đông lạnh gọi là nấm gốc. Đó chính là những túi giấy mà chúng ta đang nhìn thấy ở đây.

04:17
+ MC: Bây giờ chúng ta lấy những tép này để bắt đầu quá trình đánh thức nó dậy đúng không ạ!
- Ths: Đây là nguồn nấm trichoderma mà chúng tôi đã bảo quản trong năm 2008 và chúng tôi sẽ lấy ra để hoạt hoá chúng.
+ MC: Và từ những tép nhỏ đơn giản này thôi sẽ tạo ra những nấm trichoderma, những túi nấm mà bà con hay sử dụng.

04:45
Các nhà khoa học cần dùng môi trường thạch để đánh thức và nhân nuôi trichoderma. Môi trường thạch được làm từ rau câu và một số chất dinh dưỡng khác. Về cơ bản nó giống như thạch rau câu mà chúng ta đang sử dụng, chỉ khác là độ tinh khiết không được như vậy. Tại đây chị Bình sẽ cắt rời mảnh giấy chữa các bào tử đơn bào ra. Đặt chúng vào đĩa thạch, nấm trichoderma sinh sản vô tính nghĩa là chúng có thể tự sinh sôi ra hàng tỉ hàng tỉ bào tử. Tiếp đó chúng được đặt trong một tủ bảo quản, nhiệt độ là 28 độ C. Đây là khoảng thích hợp để nấm sinh sôi và phát triển.

05:54 MC Trần Mừng
Như vậy là sau 7 ngày nuôi cấy thì bây giờ chúng ta cùng xem là cái nấm từ những đơn bào tử ban đầu thì chúng đã xâm chiếm bề mặt đĩa nuôi cấy như thế nào.

Sau 7 ngày nuôi cấy thì nấm trichoderma phát triển gần hết bề mặt đĩa cấy

Có thể nhìn thấy những sọi nấm màu trắng này là những sợi nấm chưa phát triển thành thục và sau một thời gian phát triển thành thục thì chúng sẽ có màu xanh như thế này. Khi mà đi mua nấm trichoderma trên thị trường thì bà con để ý nếu như cái của mình mà có màu xanh rêu nhưng mà nhạt hơn cái màu mà tôi đang có trên tay một tí thì tức là đó là thời điểm nấm rất là khoẻ mạnh thì khi mang về sử dụng hiệu quả rất là cao. Và có thể coi đây là hoàn thành xong giai đoạn nhân giống cấp 1.

Khi mua nấm trichoderma trên thị trường bà con cần để ý màu xanh của nó

06:35
+ MC: Bây giờ chúng ta có thể làm thế nào để có thể từ một đĩa môi trường nhỏ như thế này thôi có thể tạo ra rất là nhiều nấm thương phẩm?
- Ths: Để tạo được chế phẩm nấm đối kháng trichoderma thương phẩm này thì chúng ta tiếp tục nhân giống cấp 2 từ cái nguồn giống cấp 1 này.
+ MC: Nó cũng tương tự như nhâp giống cấp 1 phải không? Chỉ có cái khác chúng ta lấy cái nguồn ở đây thay vì lấy ở đơn bào tử ban đầu?
- Ths: Nhân giống cấp 2 người ta sẽ lấy sinh khối nấm từ nguồn giống cấp 1

06:55
Từ một bào tử ban đầu, sau quá trình nhân nuôi giai đoạn một các nhà khoa học sẽ tạo ra được 10 đĩa nuôi cấy, từ 10 đĩa này họ lại tiếp tục tạo ra 100, 1000 đĩa nuôi cấy khác nhau. Tuỳ theo ý muốn.

Sự sinh sôi của nấm trichoderma được tính theo cấp số nhân, nghĩa là nhiều vô số kể; mất khoảng 15 ngày để hoàn thành giai đoạn nhân nuôi trong phòng thí nghiệm, sau đó nấm cần một giá thể khác để tiếp tục quá trình sinh sôi của mình; đó cũng là lúc chúng ta chuyển sang sản xuất với số lượng lớn.

07:42 MC Trần Mừng
Sau 10 đến 15 ngày từ những đơn bào từ ban đầu sau quá trình nuôi cấy trên thạch thì chúng ta đã có những đĩa nấm khoẻ mạnh như thế này và những đĩa nấm này sẽ được mang đi bắt đầu quá trình sản xuất nấm trichoderma thương phẩm.

Sau 10 - 15 ngày các đơn bào tử nấm đối kháng trichoderma đã chiếm hết đĩa

Hiện tại tôi đang đứng tại một phòng sản xuất nấm trichoderma thương phẩm và ở đây thì để bắt đầu sản xuất đại trà người ta sử dụng thóc cho quá trình để làm giá thể.
Trong quá trình đi sản xuất rất nhiều loại nấm thì tôi đã biết là mọi người có thể dùng giả thể là gạo, ngô, hay là cám. Tuy nhiên nhiều nhà khoa học cho rằng dùng thóc sẽ tạo ra sinh khối của nấm tốt hơn rất là nhiều.

Thóc được sử dụng làm giá thể để nuôi nấm phát triển sẽ cho lượng bào tử lớn hơn

+ MC: Anh Dũng ơi! Tại sao khi mình cấy nấm trên giá thể là thóc lại thu được nhiều sinh khối hơn trên các loại giá thể khác?
- KS Nguyễn Văn Dung: Vì môi trường thóc nó là một loại môi trường bán xốp trong đó nó có rất nhiều chất dinh dưỡng và những môi trường kia nó không có đầy đủ được. Thứ hai nữa là tính bán xốp có nghĩa là nó vừa là cũng cấp nhiều chất dinh dưỡng mà nó lại vừa xốp nó tạo nên điều kiện thông thoáng để cho nó mọc. Trên môi trường cám, hoặc là bột ngô thì nó bết lại, nó không có độ thông thoáng nấm nó mọc ép. Cái lượng bào tử nghiên cứu trên thóc nó sẽ đạt cao nhất là 3,2 nhân 10 ngũ 9 bào tử/1g chế phẩm; còn những môi trường khác nó chỉ khoảng độ xấp xỉ 10 mũ 9 hoặc 10 mũ 8 gần gấp đến hàng trăm lần.
+ MC: Gấp hàng trăm lần cơ ạ! Mình phải mất bao lâu cho quá trình nghiên cứu mình mới tìm ra được cái kết luận, cái con số đấy ạ?
- KS: Tôi đã nghiên cứu khoảng độ 5 - 10 năm.

09:21
Thóc nếp được rửa sạch để loại bỏ tạp chất có thể ảnh hưởng tới nấm; chúng được cho vào túi nilong chịu nhiệt và một ít nước; sẽ mất 45 phút với nhiệt độ 125 độ C để hấp vô trùng thóc; khi giá thể còn âm ấm nấm trichoderma được chuyển sang ngôi nhà mới; chúng sẽ lấy dinh dưỡng từ hạt thóc chín và tiếp tục quá trình sinh sôi phát triển của mình.

09:59 MC Trần Mừng
Những túi chữa nấm như thế này sẽ được chuyển lên giàn và trong phòng này nhiệt độ sẽ luôn ở mức từ 25 - 28 độ C. Đây là điều kiện lý tưởng để nấm phát triển; nếu như để nhiệt độ dưới 5 độ C nấm sẽ ngừng sinh trưởng và rơi vào trạng thái ngủ nghỉ, và nếu như trên 45 độ C nấm sẽ chết và bây giờ ta cũng xem nấm sẽ xâm chiếm những giá thể thóc này như thế nào nhé!

Nấm trichoderma là một thực thể sống và chúng có quá trình hô hấp góp phần tạo ra hơi nước, đầu túi giá thể để mở một chút nhưng không thể thoát hơi hết được. Mọi người sẽ nghĩ sao không mở hẳn miệng túi ra? Nếu làm như vậy nấm trichoderma có thể bị tạp nhiễm.
Trong quá trình này các nhà khoa học sẽ đảo nấm 2 - 3 lần; điều này giúp chúng có đủ độ thoáng và xâm chiếm thóc tốt hơn. 10 ngày sau nấm đã phủ xanh giá thể thóc; chúng được đem đi phơi khô trong khoảng 1 tuần.

11:02 MC Trần Mừng
Phơi nấm dưới những mái nhà như thế này sẽ phải mất khoảng 7 ngày những nia chữa nấm trichoderma mới có thể khô được.

Nấm trichoderma chỉ được phơi khô trong bóng râm để giúp chống phát triển

+ MC: Anh ơi sao mình không mang ra ngoài trời phơi dưới nắng có phải nhanh hơn không ạ?
- KS: Chúng tôi thường không phơi ở ngoài trời mà hay phơi ở trong những bóng râm và những khu nhà trống có mái che. Bởi vì nấm này nó thích hợp với nhiệt độ từ 25 - 28 độ C thế vì vậy thời tiết miền Bắc có những hôm nắng rất là to. Ví dụ như 37 độ thì dưới ánh nắng trực tiếp mặt trời nó lên đến thành 42 - 45 độ C thì lúc đó sẽ làm giết chết nấm.

11:45 MC Trần Mừng
Đến thời điểm này quá trình sản xuất nấm thương phẩm trichoderma đã hoàn thành, bà con chỉ cần mang những hạt thóc có chữa nấm như thế này trộn vào phân chuồng hoặc là bón cho đất là được. Em thấy trên thị trưởng có cả dạng nấm trichoderma dạng bột so với dạng thóc của mình thì nó có sự khác biệt như thế nào không ạ?

KS Dũng:
2 Dạng chế phẩm thì cũng như nhau, cùng hiệu quả như nhau, hiệu quả sử dụng như nhau nhưng mà so với cả bên đơn vị tôi làm trên hạt thóc thì một số đơn vị khác tạo dạng bột thì tôi nghĩ là theo cái mục đích sử dụng. Ví dụ như là họ có thể làm cái này, cái khác hoặc là mục đích của họ vận chuyển cho nó tiện lợi.

12:32
Nấm trichoderma chỉ có thể sống và phát triển được trong nhiệt độ từ 5 - 45 độ C. Trên hay dưới ngưỡng nhiệt này thì nấm sẽ chết bởi vậy nếu nghiền nấm thành bột với nhiệt độ cao tỉ lệ nấm sống được là rất thấp.
1g thóc lúc này chữa 2 - 3 tỉ bào tử nấm, nấm được đem đóng túi, hút chân không để bảo quản và đem đi tiêu thụ trên thị trường.

13:04 MC Trần Mừng
Hút chân không thì làm cho vi khuẩn tạp nhiễm không có cơ hội xâm nhập vào bịch nấm trichoderma và làm giảm chất lượng của nấm. Khi mà hút không khí ra khỏi bịch nấm như thế này cũng sẽ làm hạn quá quá trình sinh trưởng và phát triển của nấm và nấm gần như rơi vào trạng thái nghỉ. Sau 6 tháng thì khả năng hoạt động của những bịch nấm này sẽ giảm đi và sau hơn 1 năm thì những bịch nấm trichoderma như thế này khi đem ra sử dụng sẽ không đạt được hiệu quả và đây chính là lý do vì sao các nhà sản xuất luôn khuyến cáo chúng ra rằng hạn dùng 6 tháng kể từ ngày sản xuất vì từ 0 - 6 tháng là khoảng thời gian tốt nhất để nấm có chất lượng tốt và khoẻ.

13:38
Vường bưởi 2 năm tuổi của ông Nguyễn Văn Ba, Cái Bè, Tiền Giang. Khi cây còn nhỏ ông đã dùng nấm trichoderma ủ với phân hữu cơ bón cho cây. Đây là cách ông kéo dài thời gian khai thác cây bưởi gấp 1,5 lần so với bón phân khoa học.

13:53 ông Nguyễn Văn Ba, Cái Bè, Tiền Giang
Nuôi nấm rồi nhân nấm rộng ra để mình bón cho đất nó lan ra nó diệt những nấm có hại; mình nuôi những sinh vật có lợi nó diệt những nấm có hại dưới đất, cho cây mình nó mới hạn chế được bệnh vàng lá thối rễ.

Ông Nguyễn Văn Ba chia sẻ kinh nghiệm sử dụng nấm đối kháng trichoderma

Đến nay hàng triệu hộ nông dân Việt Nam đã biết tới lợi ích nấm trichoderma và chúng được sử dụng như một kháng sinh tự nhiên cho cây trồng nhằm tạo ra những vườn cây sạch bệnh và an toàn.